سیاهک سخت جو

سیاهک سخت جو

سیاهک سخت یا پوشیده جو یکی از عوامل محدود کننده تولید جو می باشد. در صورت عدم ضدعفونی بذر خسارت قابل توجهی وارد میکند.
این بیماری در ایران از سال ۱۹۴۸ توسط اسفندیاری گزارش شده است.
در حال حاضر در اکثر مناطقی که جو کشت می شود با میزان آلودگی متفاوت گسترش دارد.

اهمیت اقتصادی وخسارت این بیماری فقط به جنبه های غذایی، علوفه ای و صنعتی آن، محدود نمی شود. بلکه اثرات مخربی روی ارزش غذایی و علوفه ای آن نیز دارد. بطوریکه علاوه بر کاهش محصول در واحد سطح، از ارزش غذایی آن کاسته شده و از سوی دیگر باعث تاثیرات سو و ایجاد عارضه و مسمومیت های غذایی برای انسان و حیوانات می شود.

عامل بیماری

قارچ Ustilago hordei عامل بیماری سیاهک سخت جو می باشد.
عامل این بیماری دارای تلیوسپورهای کروی تا نیمکرهای به قطر ۵-۸ میکرومتر، به رنگ قهوه ای تا قهوه ای مایل به زیتونی، و صاف می باشد. تلیوسپورها جوانه زده تولید بازیدیوم ۴ سلولی (پرومیسلیوم) می کنند. که حامل ۴ بازیدیوسپور بیضی شکل (اسپوریدیها) می باشد.
اسپوریدیها بطریقه جوانه زنی در محیط کشت مصنوعی تکثیر پیدا می کنند. زمانی که اسپوریدیهای دو جنس مخالف در مجاورت هم قرار می گیرند، تلیوسپورها جوانه زده و هورمون هایی آزاد می کنند که موجب تولید کانال پیوستگی شده، و از طریق این کانال باهم ترکیب می شوند. سپس میسلیوم دیکاریوتیک از آنها تشکیل می گردد.

علائم بیماری سیاهک سخت جو

سیاهک سخت جو با عامل U. hordei با وجود غشاء با دوام تری روی توده های اسپور، از سیاهک آشکار قابل تفکیک می باشد. در مزارع جو سنبله بوته های آلوده به رنگ خاکستری مایل به سیاه دیده می شود. این نوع سیاهک، خوشه های آلوده دیرتر از خوشه های سالم ظاهر می شوند و در اکثر موارد در داخل غلاف برگ پرچم بدام افتاده و کامل خارج نمی شوند. در آلودگی های شدید کوتاهی قد بوته مشاهده می گردد.

گاهی اوقات علائم سیاهک سخت جو تا پهنک برگ، به شکل رگه های طولی، و یا در بافت گره توسعه پیدا می کند. دامنه آلودگی خوشه از چند دانه در پایه تا کل خوشه می تواند باشد. برخلاف سیاهک آشکار جو، خوشه های آلوده به سیاهک سخت جو بیشتر در مرحله بلوغ نمایان می شوند. علاوه بر این، توده تلیوسپور، روی دانه ها و روی بذرهایی که از خرمن محصول مزارع آلوده، تهیه شده باشد، مشاهده می گردد.

چرخه بیماری

اسپورها در هنگام خرمن کوبی در اثر پاره شدن قاعده پوشش گل، آزاد می شوند و ممکن است در روی زمین پخش شده و کانون الودگی ایجاد کنند. پس از جوانه زنی بذر، تلیوسپورها نیز جوانه زده و دانه را آلوده می کنند. ریسه ها به طریق شیمیایی، غشاء گیاهچه جوان را حل کرده و داخل میزبان شده و گیاه را آلوده می کنند. جنین بذر نیز آلوده می گردد. جوانه زنی تلیوسپورها بستگی به شرایط آب و هوایی منطقه دارد. تلیوسپورهای روی سطح خاک، هنگام کاشت در اثر تماس با دانه به جدار آن چسبیده و وارد گیاهچه می شوند.

مدیریت بیماری سیاهک سخت جو

۱- استفاده از ارقام مقاوم

۲- کشت بذور عاری از آلودگی

۳- ضدعفونی بذر با استفاده از قارچکش های تماسی یا سیستمیک (کاربوکسین تیرام ۷۵درصد پودر وتابل به نسبت ۲/۵درهزار)

نژادهای مختلفی از قارچ عامل این بیماری شناسایی و ارقام مقاومی نیز در مقابل آنها در سطح دنیا معرفی شده است، اما بدلیل سهولت کار و موفقیت زیاد در خصوص ضدعفونی بذر با قارچکش ها، در اکثر مناطق این روش متداول می باشد.