نام فارسی: | شمعدانی |
خاستگاه: | آفریقای جنوبی |
نام انگلیسی: | GERANIUM |
نام علمی: | PELARGONIUM HORTORUM |
خانواده: | GERANIACEAE |
شمعدانیها در واقع، گیاهانی هستند با خاستگاه آفریقایی و استرالیایی. برخی از گونههای آن در شمال آمریکا و استرالیا انتشار دارند و بعضی نیز به مناطق مدیترانهای وارد شدهاند. گونههای مختلفی نیز به صورت زینتی در پارکها کاشته میشوند که باغبانان معمولاً آن را، به جای پلارگونیوم و به غلط، ژرانیوم مینامند.
گلها در این جنس کاملاً صفات ویژه خود را دارند و در بخشی از نهنج آنها که با سطح پشتی گل ارتباط دارد منفذ و دهانهای یافت میشود که آغاز حفرهای ممتد و لولهای شکل در داخل دمگل است و در واقع جانشین دیسک بهشمار میرود.گیاهانی علفی، یکساله یا چندساله و پایا هستند. به ندریت برخی از آنها (به جز پلارگونیوم) به صورت بوتههای پیچان با ساقه گوشتی وجود دارند.
برگها منفرد یا متقابل، غالباً گوشوارکدار، پهنک برگهات همیشه منقسم، دارای بریدگیهای بسیار، بهطور کلی پنجهای و پوشیده از کرکهای غدهای و اسانسدار هستند.
گلبرگهای جلویی عموما از دیگر گلبرگها رشد بیشتری دارند و از ۱۰ پرچم که در قاعده بهم پیوستهاند، فقط ۷ پرچم زایاست.
کاسه، شامل کاسبرگهایی است که در پایین بهم پیوستهاند و قطعه عقبی آن به صورت مهمیز با دمگل متحد میشود و حفره لوله مانند درون دمگل را بوجود میآورد.
خامه گوشتی است و هنگام رسیدن میوه از بالا به پایین خم میشود. میوه این گیاهان شبیه میوه جنس ارودیوم است.
از دیرباز گونهای از آن به نام شمعدانی (پلارگونیوم زوناله) با واریتههای گوناگون و به رنگهای مختلف به عنوان گیاه زینتی در بیشتر نقاط ایران کاشته میشود.
شرایط نگهداری و پرورش:
● نور:
شمعدانی معمولا به نور مستقیم آفتاب نیاز دارند البته آفتاب سنگین و شدید نیز برای آنها زیاد مناسب نیست. بنابراین در تابستان باید شمعدانیها را در سایه نگه داشت.
● خاک:
شمعدانی تقریباً در هر خاکی رشد می کند. خاک گلدان مناسب برای آن مخلوطی است از سه قسمت خاک لوم خوب (خاک باغچه) و یک قسمت کود دامی پوسیده یا تورب و یک قسمت ماسه. به این مخلوط بهتر است مقداری کود شیمیائی مثلاً سوپر فسفات اضافه شود.
● رطوبت:
شمعدانی را باید در محلی نسبتاً خشک پرورش داد و در آبیاری آنها باید دقت داشت تا در فواصل دو آبیاری خاک تقریباً خشک شود البته شمعدانی پیچ و شمعدانی عطری نیاز بیشتری به آبیاری دارند و خاک آنها باید مرتباً مرطوب باشد.
● درجه حرارت:
درجه حرارت مناسب برای شمعدانی ۱۰ تا ۱۵ درجه سانتیگراد است دمای مناسب برای شمعدانی عطری ۵ تا ۱۰ درجه سانتیگراد است. تهویه هوای اطاقها عامل مهمی در امر نگهداری شمعدانی است. بهطور کلی شمعدانی یاهی است مخصوص آب و هوا معتدل و کمی مرطوب سواحل دریا.
● کود دهی:
در زمستان نیازی به کود دهی شمعدانی نیست اما در سایر فصول، محلول پاشی هر ماه با یک کود کامل و با غلظت کم مناسب است. کود دهی و آبیاری بیش از اندازه باعث رشد و نمو برگی و کمی تعداد گل میشود.
● تکثیر:
ازدیاد شمعدانی از طریق قلمهگیری به آسانی امکانپذیر است و قلمهها در هر بستری حتی در داخل آب ریشه میدهند هر قلمه باید درست از زیر یک گره قطع شود. قلمهها بهتر است که درون ماسه و در محل گلخانه کاشت شوند، در روزهای اول قلمهها را در سایه نگهداری میکنند، سپس بهتدریج به آنها نور کافی داده میشود تا رشد و نمو کنند. زمانی قلمهها آبیاری میشوند که بستر کاملاً خشک باشد.
بعضی از مشکلات شمعدانی:
۱- زنگ شمعدانی
بر روی سطح برگ لکه های کوچک زرد رنگ و دایره ای شکلی تشکیل می شود. به تدریج در سطح زیرین برگها، منطبق با لکه های زرد رویی برگ، جوشهایی حاوی اسپورهای پودری قارچ به رنگ قهوه ای تیره تشکیل می گردد. این جوشها بر روی یک حلقه متحدالمرکزی در سطح زیرین برگ شکل می گیرند. برگها به تدریج زرد و قسمت وسیعی از آنها خشکیده و می میرند.
سمپاشی با سموم قارچ کش نظیر پروپیکونازول و یا تری فورین در کنترل بیماری مؤثر است.
۲- گال برگ
عامل ایجاد کننده گال برگ نوعی باکتری می باشد. در برگها تولید تاول کرده و برگها را بشکل گل کلم در می آورد و باعث فساد برگها در نزدیک خاک و ریزش آنها می شود. این بیماری غیر قابل درمان بوده و باید بوته های مبتلا را از بین برد.
۳- افتادن برگها
نمی توان اسم آن را بیماری فیزیولوژیکی گذاشت. افتادن برگ واکنش یک گیاه سالم است برای اینکه خود را با شرایط متغیر سازگار کند. زمانیکه تعادل بین روشنایی، حرارت، رطوبت و تعریق بهم میخورد و تغییر می کند، گیاه خودش را با شرایط جدید تطبیق می دهد. به این ترتیب هر گاه تغییرات قابل ملاحظه ای در حرارت یا شدت روشنائی اتفاق می افتد، برگها میریزند. بنابر این برای جلوگیری از این اتفاقی از تغییر ناگهانی شرایط محیط تا حد امکان پرهیز کنید.مثلا گلدانهای شمعدانی را در بهار وقتی از گلخانه بیرون می آورند، چون به هوای بیرون عادت ندارند، برگها کم و بیش می ریزند و برگهای جدید، خود را با محیط خارج سازگار می کنند.همچنین تعویض گلدان ممکن است باعث ریختن برگها شود ولی این موضوع زود جبران می شود و برگهای جدیدی بیرون می آیند.
۴- انواع بیماریهای ویروسی
بیماری های ویروسی توسط حشرات مکنده ( شته ها ، زنجره ها ) و یا ابزارهای باغبانی ( قیچی،چاقو و بیلچه ) منتقل می شوند و معمولا بدون درمان می باشند. در بیماریهای ویروسی روی برگها رگ های بی رنگی آشکار می گردند و در آخرین مرحله زیان، بیماری همراه با پیچیدگی برگ می باشد. اگر برگ را مقابل آفتاب نگاه داشته و به آن نگاه کنیم سلولهای مرده در برگ مشاهده میشود.
برای پیشگیری از بیماریهای ویروسی در مرحله اول باید حشرات ناقل ( شته ها ، زنجره ها ) را نابود کرد و در مرحله دوم وسائل و ابزار باغبانی را هنگام قلمه زدن ضدعفونی کرد.
۵- پژمردگی
پژمردگی گیاه در روزهای گرم و روشن اتفاق می افتد و این در موردی است که گیاه دارای ساقه های بلند و آبکی است و به طور ناگهانی مواجه با گرما می شود و آنقدر که رطوبت از دست می دهد، نمی تواند از ریشه آب جذب کند. در این موارد اغلب برگها و گاهی هم ساقه پژمرده شده و می افتد.
اگر در روزهای گرم اوایل بهار آب سرد به گیاه بدهیم ساقه ها خشبی شده و گیاه در مقابل تغییرات حرارت ناگهانی مقاوم می شود.
دیدگاهتان را بنویسید