لکه قهوه ای نواری جو

لکه قهوه ای نواری جو

بیماری لکه قهوه ای نواری یکی از مهمترین بیماری های جو در دنیا است. تقریباً در تمام کشورهایی که این گیاه زراعی در سطح وسیع کشت می شود، وجود دارد. درحال حاضر به عنوان یکی از مهمترین عوامل خسارت زای جو در کشور مطرح است.
این بیماری توسط بذر منتقل می شود و بعضی از ارقام زراعی رایج نیز مقاومت چندانی ندارند. لذا توجه به روش های پیشگیری و کنترل بیماری به منظور جلوگیری از شیوع و گسترش آن به سایر مناطق از اهمیت خاصی برخوردار است.

علائم بیماری

علائم اولیه بیماری لکه قهوه ای نواری در مرحله گیاهچه ای ظاهر می شود و به صورت نوارهای زردرنگ باریک روی غلاف و قاعده پهنک برگ ها مشاهده می شوند. همزمان با رشد گیاه، این نوارها به تدریج در تمام طول برگ گسترش می یابند و قهوه ای و نکروزه (بافت مرده) می شوند. این نوارهای نکروزه معمولاً به یکدیگر می پیوندند و برگ از محل نوارها شکاف برمی دارد و حالت پارگی و تکه تکه شدن در برگ ها دیده می شود.

گیاهان آلوده غالباً کوتاه می مانند. تعداد پنجه کمتری تولید می کنند و در بسیاری از آنها سنبله ها ظاهر نمی شود یا به صورت قهوه ای رنگ و خشکیده و چروک خورده ظاهر می شود. سنبله های آلوده غالباً عقیم می مانند و بذر تولید نمی کنند و در صورت تولید بذر، بذور آنها قهوه ای رنگ، لاغر و چروکیده هستند. معمولاً تمام ساقه ها و برگ های گیاهان آلوده علائم بیماری را نشان می دهند.

عامل بیماری

عامل بیماری لکه قهوه ای نواری قارچ Pyrenophora graminea از قارچ های رده آسکومیست است. مرحله غیرجنسی آن Drechslera graminea است. در مرحله غیرجنسی، کنیدی های قارچ در دسته های ۳ تا ۵ تایی به صورت جانبی و انتهایی بر روی کنیدی برها تشکیل می شوند. کنیدی های قارچ ابتدا به رنگ خاکستری روشن هستند. سپس به رنگ قهوه ای تیره در می آیند. کنیدی ها استوانه ای شکل هستند و دو انتهای آنها گرد است و تا هفت دیواره عرضی دارند.

چرخه بیماری

بیماری لکه قهوه ای نواری نوعی بیماری بذرزاد است. قارچ عامل بیماری بین پوشش و پوسته بذر به صورت میسلیوم زمستان گذرانی می کند.

کنترل بیماری

۱- چون عامل بیماری لکه قهوه ای نواری جو بذرزاد است و منحصراً از طریق بذور آلوده منتقل می شود، مؤثرترین روش کنترل بیماری و جلوگیری از انتشار بیماری استفاده از بذر سالم و بدون آلودگی است.

۲- استفاده از ارقام مقاوم به بیماری به عنوان یکی از بهترین روش های کنترل این بیماری است. بر اساس نتایج تحقیقات در چند سال اخیر، ارقام جدید اصلاحی غالباً واکنش مقاوم تا نیمه مقاومی در برابر این بیماری نشان دادند. بعضی از ارقام از جمله یوسف، ریحان و نیک به بیماری لکه قهوه ای نواری جو حساس هستند.

۳- باتوجه به بذرزاد بودن عامل بیماری، استفاده از قارچکش های ضدعفونی کننده بذر برای کنترل این بیماری توصیه می شود. بر اساس بررسی های انجامی در کشور، قارچکش های زیر برای کنترل بیماری لکه قهوه ای نواری جو حائز اهمیت است.

منبع : مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، دفتر شبکه دانش و رسانه های ترویجی نویسنده: رضا اقنوم

مسئولیت درستی مطالب با نویسنده است.