بیماری قارچی لکه قهوه‌ای معمولی جو
بیماری لکه قهوه‌ای معمولی جو نسبت به بیماری لکه نواری جو از اهمیت کمتری برخوردار بوده و تا کنون جز در چند نقطه آلودگی شدیدی از آن در مزارع مشاهده نشده است. این بیماری در استان‌های آذربایجان شرقی و غربی، خراسان، گلستان، مازندران، لرستان، کرمانشاه و مرکزی مشاهده می‌گردد. این بیماری در مناطق گرم و مرطوب خسارت قابل توجهی وارد می‌کند. بسته به میزان اینوکلوم در منطقه و مرحله حادث شدن بیماری، میزان کاهش محصول تا ۴۰ درصد میرسد اما ۱۰ تا ۲۰ درصد معمول می‌باشد. از نظر اهمیت بیماری در ایران اطلاع دقیقی در دست نیست و نیاز به بررسی دارد.
عامل بیماری
بیماری لکه قهوه‌ای معمولی جو توسط قارچ Bipolaris sorokiniana (Sacc.) Shoemaker ایجاد می‌شود که مترادف با Helminthosporium sativum Pammel, C.M. King و H.sorokiniana می‌باشد و مرحله غیر جنسی قارچ Cochliobolus sativus است. مرحله جنسی قارچ بندرت در طبیعت اتفاق می‌افتد. کنیدیوفورهای قارچ عامل بیماری بدون انشعاب، بند بند، غالبا منفرد و گاهی هم دسته‌ای می‌باشد. کنیدی‌ها کشیده و قدری خمیده و به رنگ قهوه‌ای زیتونی بوده و نوک آنها قدری باریک می‌باشد. کنیدی‌ها معمولا دارای ۳ تا ۹ جداره می‌باشند.
علائم بیماری
علائم بیماری لکه قهوه‌ای معمولی جو بر حسب ژنتیک میزبان، مرحله رشد، ایزوله پاتوژن و محیط، متفاوت می‌باشد.
گاهی لکه‌ها روی برگ و غلاف برگ در تمام مراحل رشد گیاه توسعه پیدا می‌کنند. لکه‌ها روی گیاهان حساس بالغ، گرد تا مستطیل یا دوکی شکل و به رنگ قهوه‌ای تا قهوه‌ای تیره با حاشیه مشخص و صافتر نسبت به حاشیه لکه های حاصل از گونه H. teres و به رنگ زرد کمرنگ می‌باشند. لکه‌ها در این بیماری معمولا با رگبرگ‌ها محدود می‌گردند اما بعضی مواقع بهم پیوسته و کل برگ را در بر می‌گیرند. با تولید اسپور قارچ، لکه‌های پیرتر به رنگ سیاه زیتونی بنظر می‌رسند. در صورت مساعد بودن شرایط برای ایجاد آلودگی و وجود اینوکلوم، آلودگی تا مرحله دانه‌ها توسعه پیدا می‌کند که به نام Kernel blight یا black point نامیده می‌شود. علائم این بیماری در گیاهچه‌ها نیز مشابه گیاهان بالغ می‌باشد. در گیاهچه‌های خیلی حساس لکه‌ها تا اندازه ۲۰ میلی متر با هاله زرد بزرگ توسعه پیدا می‌کنند.
چرخه بیماری
انتقال این بیماری از سالی به سال دیگر اکثرا توسط بذر ،آلوده کنیدی یا میسلیوم موجود در بقایای گیاهی یا کنیدی موجود در خاک منتقل می‌شود. آلودگی اولیه در برگ در بهار توسط کنیدی‌های هوازاد ایجاد می‌شود. این کنیدی‌ها ممکن است از روی گیاهان وحشی که اکثرا میزبان این پاتوژن می‌باشند یا از بقایای گیاهان موجود در خاک یا سطح خاک منتقل شوند.
این قارچ علاوه بر جو به گندم، چاودار، تریتیکاله و بسیاری از گرامینه ها حمله می‌کند. تکرار شدن آب و هوای گرم و مرطوب (بالای ۲۰ درجه سانتیگراد به مدت طولانی تر از ۱۶ ساعت) منجر به توسعه اپیدمی می‌شود آلودگی زود هنگام و آلودگی شدید برگ پرچم موجب بیشترین خسارت محصول می‌گردد. اگر آب و هوای مساعد بیماری برای مدت ۱ تا ۲ هفته بعد از خوشه رفتن گیاه فراهم شود ممکن است ۱۰ تا ۲۰ درصد خسارت وارد شود. و اگر شرایط مساعد برای مدت ۴ هفته باقی بماند خسارت میتواند ۳۰ درصد محصول گردد.
مدیریت بیماری لکه قهوه‌ای معمولی جو
- استفاده از ارقام مقاوم اقتصادی ترین روش می‌باشد.
- استفاده از بذر عاری از آلودگی
- ضدعفونی بذر (استفاده از قارچ کش‌هایی که برای کنترل لکه نواری جو توصیه گردید در مورد این بیماری نیز موثر خواهند بود. مثلا ایپرودیون + کاربندازیم)
- تناوب با گیاهان غیر حساس
- شخم
دیدگاهتان را بنویسید