آتشک گلابی
آتشک یا بادزدگی (به انگلیسی: Blight یا Fire Blight) با عامل باکتریایی Erwinia amylovora یکی از مهمترین بیماریهای درختان میوه دانهدار (سیب، گلابی و به) و گیاهان خانواده گلسرخیان میباشد. این بیماری نوعی از بیماریهای گیاهی است که از مهمترین بیماری درختان میوه گلابی و به در جهان است. در برخی سالها این بیماری روی درختان سیب خصوصاً انواع حساس نظیر رقم فوجی، گالا و ارقام محلی ایران نظیر رقم شفیعآبادی خسارت میزند ولی بهطور معمول شدت خسارت بیماری آتشک روی درختان سیب از دو میزبان دیگر یعنی گلابی و به به مراتب کمتر است. اولین گزارش در مورد مشاهده بیماری آتشک به سال ۱۷۹۳ میلادی بازمیگردد.
باکتری Erwinia amylovora، عامل بیماری آتشک میباشد و این باکتری روی میزبانهای مختلف خانواده گلسرخیان (Rosaceae)، به ویژه گلابی، سیب، به، ازگیل، زالزالک، گلسرخ و … ایجاد بیماری میکند. باکتری غالباً در تراوشات چسبناک سرشاخهها، بافتهای اطراف شانکر تنههای آلوده و روی سرشاخهها زمستان گذرانی میکند. چرخه زندگی باکتری شامل دو فاز بهاره و زمستانه میباشد.
فاز بهاره همزمان با آلودگی اولیه در زمان شکوفه دهی و بلایت شکوفهها میباشد.
عامل بیماری آتشک، چگونگی انتشار و چرخه زیستی
فاز زمستانه این بیماری از اواخر فصل تابستان تا اوایل پاییز همزمان با آلودگیهای ثانویه و پیدایش شانکرها شروع میشود.
درآلودگی بهاره، شانکرها و پوست مردگیهای کوچک و بزرگ تنه و شاخههای درخت آلوده مهمترین منبع آلودگی محسوب میشود. در بهاربا عمل جذب آب و مساعدشدن شرایط، باکتری عامل بیماری به سرعت تکثیر پیدا کرده و همراه با تراوشات چسبناک از منافذ گیاه به بیرون نشت میکند. حشرات، پرندگان، باد، باران و انسان در انتقال باکتری از درخت بیمار به درختان سالم نقش دارند. در میانحشرات زنبورها نقش مؤثری درانتقال عامل بیماری به شکوفههای سالم دارند. هر شکوفه آلوده خود به عنوان یک منبع آلودهکننده ثانویه عمل میکند.
باکتری میتواند از طریق منافذ طبیعی گیاه، زخمهای ناشی از شکستگی، هرس، ریزش برگها و… به داخل گیاه نفوذ پیدا کند و به سرعت گیاه را بیمار نماید.
توسعه بیماری به شرایط اقلیمی بستگی دارد. درسالهایی که رطوبت به علت بارندگی فراوان و وجود شبنم بالا بوده و دمای هوا تقریباً معتدل باشد، باکتریها به سرعت در شهد گل تکثیر پیدا میکنند. درصورتیکه آلودگی شکوفهها کنترل نشود، آلودگی به سرشاخهها انتقال یافته و به سرعت کل گیاه آلوده خواهد شد. در این شرایط خسارت وارده به درختان بسیار بالا و غیرقابل جبران خواهد بود.
بنابراین در روزهای نسبتاً گرم و بارانی بهار که همزمان با مرحله باز شدن گلها است، خطر زیادی وجود دارد که گلها مورد حمله باکتری قرار گیرند. در این زمان فعالیت حشرات نیز بیشتر می شود و در صورت وقوع طوفان یا تگرگ احتمال ایجاد زخمهای فیزیکی نیز افزایش مییابد.
راههای پیشگیری و کنترل بیماری
- ارقام مقاوم به بیماری به تدریج جایگزین انواع حساس شوند.
- از کاشت چندین گیاه میزبان باکتری مانند سیب، به و گلابی در یک باغ خودداری شود.
- پرهیز از استفاده زیاد کود های ازته.
- حساسیت به بیماری آتشک در خاکهای اسیدی بیشتر است. توصیه میشودpH خاکها در باغهای جدید قبل از کاشت نهالها با افزودن آهک کنترل و تنظیم شود.
- عملیات هرس میبایست تا حد امکان در فصل زمستان انجام گیرد.
- ازانجام عملیات هرس در روزهای بارانی و مرطوب جداً خودداری شود.
- هرسهای صحیح باتوجه به میزان و شرایط بیماری بین ۱۵ تا ۳۰ سانتیمترپایین تر از محل علائم ظاهری بیماری الزامی است.
- با بازدید نهالها، سرشاخههای درختان و گیاهان زینتی میزبان مانند رز، سعی شود بیماری در آلودگیهای اولیه کشف و ریشه کن شود.
- به محض مشاهده علائم اولیه بیماری، شاخههای بیمار درختان بیمار به سرعت هرس و سمپاشی شوند.
- شاخههای هرس شده منبع مهم آلودگی هستند، لازم است این شاخهها فوراً و با احتیاط در خارج از باغ سوزانده شود.
- با هر عمل هرس روی شاخههای درختان بیمار، ابزارهای هرس کاملاً با بردوفیکس رقیق نشده یا ترکیب بردو ضدعفونی شود.
- شکوفههای ثانویه درختان حذف گردند.
- جهت جلوگیری از زمستان گذرانی باکتری در محل پوست مردگیها یا شانکرها، این محلها باید دقیقاً روی درختان آلوده شناسایی، حذف و بعد از رسیدن به بافت سالم، گیاه با بردوفیکس رقیق نشده پانسمان گردد.
سمپاشی
- سم پاشی درختان با بردوفیکس ۵ درهزار بلافاصله بعد از هرس یا پس از وقوع باران شدید، تگرگ، طوفان و هرعامل تنش زای دیگر.
- سم پاشی با بردوفیکس ۱۰هزار پس از ریزش ۷۰ درصد برگها در پاییز
- سم پاشی با بردوفیکس ۱۰ در هزار قبل از تورم جوانهها
- سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزارهنگام باز شدن ۵ درصد، ۵۰ درصد، و ۱۰۰درصد شکوفهها
- درصورت وجودآلودگی، سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزاربعد از گلدهی درسه نوبت با فواصل ۱۰ روزه تکرارشود.
دیدگاهتان را بنویسید