شته جالیز

آفت شته جالیز

شته جالیز یکی از آفات مهم گلخانه های ایران است که هر ساله خسارت های زیادی به محصولات وارد می کند.

نام علمی : Aphis gossypii   (Homoptera: Aphididae)

ریخت شناسی

رنگ بدن شته جالیز از زرد روشن تا سبز روشن و حتی سیاه مایل به سبز متغیر باشد. ماده ها دارای بدن تخم مرغی شکل هستند. طول آنها به ۱ تا ۲ میلی متر می رسد.کورنیکول ها به رنگ سیاه است. شاخک ها از طول بدن کوتاهتر و چشم هایی قرمز دارند.

نام محلی

بر اثر فعالیت شته مزبور در پشت برگ ها شیره ای نیز ترشح می شود که به همین علت کشاورزان اصفهانی به آن شته روغن چراغی می گویند.

مناطق انتشار

این شته در اکثر کشور های نیمه گرمسیری و یا معتدل انتشار دارد. شته مزبور از کشورهای آمریکا، مکزیک، برزیل و استرالیا گزارش شده است. همچنین این شته در چین، هندوستان و شوروی وجود دارد. در مناطق خاور نزدیک این شته در مصر، فلسطین، اردن، لبنان، عراق، ترکیه و همچنین در ایتالیا، فرانسه و مغرب شیوع دارد. در ایران نیز شته جالیز در تمام مناطق کشور شیوع دارد.

میزبان ها

این آفت بسیار پلی فاژ بوده و روی خیار، خربزه، هندوانه، کدو، پنبه، کنف بادمجان، توتون، گوجه فرنگی و… گزارش شده است.

خسارت شته جالیز

پوره ها و حشرات کامل با تغذیه از آوندهای آبکش خسارت ایجاد می کنند. این حشرات شیره گیاهان را می مکند و باعث ضعف و پیچیدگی برگ ها می شود. این گونه پشت برگ ها، جوانه ها و برگ های جوان را برای تغذیه ترجیح می دهند. شته ها روی سطوح گیاهی عسلک ترشح می کنند که می تواند سبب رشد کپک های دوده ای و جذب مورچه ها شوند. در مزارع پنبه شته مزبور در اوایل رشد گیاه حمله نموده و شیره ای که ترشح می شود باعث نامرغوبی پنبه می شود.
علاوه بر این این شته ها ناقل برخی بیماری های ویروسی از جمله ویروس موزائیک توتون نیز هستند.

چرخه زندگی

در ایران و اروپا این آفت زمستان را به صورت ماده های بی بال زیر علف های هرز سپری می کند. در بهار سال بعد پس از مساعد شدن هوا، حشرات زمستان گذران فعال شده و نسل های ابتدایی را روی علف های هرز و سایر گیاهان می گذرانند، ولی پس از سبز شدن بوته های پنبه و گیاهان جالیزی به روی آن ها انتقال یافته و بقیه نسل ها را در روی اینها ایجاد خسارت می کنند.

زمستان گذرانی آفت Aphis gossypii در شمال آمریکا به صورت تخم می باشد.

در مناطق گرم یا گلخانه ها فرم زمستان گذران وجود ندارد و تا زمانی که شرایط محیطی مناسب است شته ها به صورت بکرزایی تکثیر می شوند و در بین آنها فرم بالدار برای گسترش آلودگی تشکیل می شود.

فاصله زمانی بین تولد یک پوره تا موقع بلوغ آن خیلی کوتاه می باشد و حرارت ۲۸تا۳۰ درجه سانتی گراد چهار روز تعین شده است.در بهار درجه حرارت متوسط ۲۵-۲۸ سانتی گراد این مدت ۱۰ تا ۱۲ روز طول می کشد.
دوره عمر بعضی از شته های ماده بیش از ۵۰ روز ولی بطور متوسط ۳۰ روز می باشد . این شته در سال ممکن است تا ۲۰ نسل ایجاد کند.

راه های مبارزه با شته جالیز

۱- دشمنان طبیعی شته جالیز کفشدوزک ۷ نقطه ای، زنبورهای پارازیتوئید شته بالغ، مگس های سیرفیده و بالتوری ها می باشند.

۲- از بین بردن هرگونه پناهگاه شته ها از جمله علف های هرز میزبان در داخل گلخانه و اطراف تا فاصله ۴ متری

۳- خودداری از کاشت نشاء های آلوده به آفت در گلخانه

۴- برای مبارزه شیمیایی می توان از سموم پریمیکارب، ایمیداکلوپراید، متاسیستوکس و دی کلرووس(مناسب برای گلخانه ها بخاطر دوره کارنس پایین ۳ روزه) می توان استفاده کرد