پسیل گلابی چیست و چگونه کنترل می شود؟

مقدمه :

پسیل گلابی یا عسلک گلابی با نام علمی Cacopsylla pyricola حشره یکی از آفات مهم گلابی بوده و در اغلب نقاط ایران به فراوانی یافت می شود. این حشره دارای دو فرم فصلی مختلف است که شامل فرم تابستانی و فرم زمستانی می باشد.

خسارت این آفت در نواحی گرم و خشک به مراتب بیشتر از نقاط سرد و مرطوب است. گاه حمله شدید آن سبب خزان زودرس، ظهور برگهای جدید و ضعف درختان می شود.

میزبان اصلی آن گلابی است و در ایران تاکنون روی گیاهان دیگر مشاهده نشده است.

شکل شناسی :

حشرات کامل فرم زمستانه به طول ۳.۵ تا ۴ میلیمتر و به رنگ نارنجی متمایل به قهوه ای می باشند و در پشت سینه و شکم دارای تزیینات نواری تیره رنگ هستند. شکل بهاره به رنگ زرد نارنجی و طول آن ۲.۶-۲.۹ میلیمتر است.

خسارت :

پسیل گلابی از طریق مکیدن شیره گیاهی باعث ضعف درختان میزبان می گردد.

این حشره در پورگی و بلوغ برای تأمین پروتئین مورد نیاز بدن خود مقدار زیادی شیره گیاهی را می مکد و پس از جذب مواد پروتئینی و نشاسته ای لازم بقیه را به صورت مایع چسبناکی که محتوی نزدیک به ۷۰٪ مواد قندی است دفع می کند. از این رو این آفت را گاهی عسلک نیز مینامند.

در موقع حمله شدید این آفت سطح برگ و حتى شاخه و تنه درختان به شدت به این مایع چسبناک آلوده می شود. گاهی تراکم قطرات عسلک در برگها باعث تمرکز اشعه خورشید و در نتیجه ایجاد سوختگی در سطح برگ می گردد و از طرفی در اثر بسته شدن روزنه های برگ عمل تعریق و تنفس در آن متوقف می گردد.

این برگها به زودی زرد شده و می ریزند. به علاوه وجود مواد قندی محیط مناسبی برای رشد و نمو قارچهای مولد بیماری دوده (فوماژین) به وجود می آورد که همراه با ورقه ای از گرد و خاک عمل کربن گیری گیاهان را به کلی مختل ساخته و موجب ریزش برگها می شود. در اثر اختلال در تغذیه و تنفس رشد گیاه و تشکیل جوانه های برگ و گل در روی شاخه ها متوقف می شود و در نتیجه برای سال بعد جوانه های گل میوه روی درخت تشکیل نمی گردد. میوه های همان سال ریز و با شکل می شوند.

آلودگی میوه ها به عسلک در موقع برداشت ایجاد مزاحمت می کنند و در انبار نیز باعت کپک زدگی و فساد میوه می شوند. قدرت مقاومت گیاه در مقابل سرما نیز کم شده و ممکن است خشک شود. در سالهای اخیر پسیل گلابی را ناقل بیماری شبه میکوپلاسما به نام میکوپلاسموز نیز می شناسند. این بیماری باعث پلاسپادگی ناگهانی شاخه و برگ و متعاقبا خشکیدن سریع درختان گلابی می شود. این بیماری اصطلاحا به بیماری زوال گلابی معروف است.

زیست شناسی :

پسیل گلابی زمستان را به صورت حشره کامل در زیر برگهای ریخته شده اطراف تنه درخت، در زیر پوسته های تنه و حتی سطح زیرین سرشاخه ها می گذراند.

اولین تخم ریزی در اوایل اسفند ماه صورت می گیرد. تخم ریزی نسل زمستانه معمولا در روی شاخه ها و در نزدیکی جوانه ها صورت می گیرد. هر حشره ماده حدود ۲۰ تا ۴۰۰۰ تخم می گذارد. اکثر تخم ها قبل از ریختن گلبرگها گذاشته می شود ولی به طور کلی تخمریزی زمستانه تا پایان ریزش گلبرگها ادامه دارد.

حشرات کامل در نسل های بعدی اندازه کوچکتری بین ۱.۹۶-۲.۹ میلیمتر دارند. در بهار و تابستان بیشتر تخم ها بر روی برگ و به حالت مجتمع در نزدیکی رگبرگهای اصلی گذاشته می شود. تعداد تخم های ماده تابستانه حدود ۵۰۰-۷۰۰ عدد است.

دوره رشد و نمو جنین برای نسل اول در حدود ۲۰ تا ۳۰ روز ولی در نسل های بعدی چون درجه حرارت بالاتر است این دوره کوتاه تر می گردد. پوره ها بعد از خروج از تخم متوجه سرشاخه ها شده و در روی جوانه های برگ متمرکز می گردند. در اثر تراکم پوره ها روی جوانه ها، برگها کوچک مانده و به هم پیچیده می شوند. جوانه های گل ریزش کرده و در صد تشکیل میوه کاهش می یابد.

ترشح عسلک در نسل اول کمتر است و به نظر می رسا۔ که برگها در اوایل رشد به نحوه بهتری احتیاجات مواد پروتئینی پوره ها را تامین می کنند. ولی در نسل های بعدی به خصوص در ماه های گرم تابستان ترشح عسلک شدیدتر می شود. به طوری که پوره ها اغلب در قطرات درشت عسلک غرق می شوند.

در نواحی گرم و خشک به علت غلیظ تر شدن عسلک، پوره ها در ترشحات خود گرفتار می شونا۔. باران و شبنم در این موقع موجب نجات پوره ها می گردد. تعداد نسل حشره تابع شرایط جغرافیایی و آب و هوایی می باشد. به طور کلی در نقاط مختلف برای این حشره ۲ تا ۷ نسل ذکر شده و پوره های نسل هفتم در آبان ماه در روی درختان مشاهده می شود.

روش های کنترل :

زراعی:

۱- پسیل گلابی در نواحی با رطوبت نسبی پایین و دمای نسبتا زیاد، تراکم و خسارت بیشتری دارد. از این رو در باغهایی که در زیر درختان اقدام به کشت یونجه و یا پوشش های سبز دیگر نمایند نظر به اینکه محیط را تا حدودی مرطوب می سازد جمعیت آفت و تخم ریزی حشره کاهش پیدا می کند ولی پوشش سبز به تنهایی قادر به کنترل جمعیت ۵ نسلی آفت نمی باشد.

۲- رعایت اصول باغبانی از جمله فواصل درختان که نبایستی کمتر از ۸ متر انتخاب گردد. زیرا انبوهی درختان به افزایش جمعیت و تولید مثل کمک می کنند. به همین ترتیب هرس شاخه های اضافی و کاستن از انبوهی بیشتر از حد شاخ و برگ که موجب تهویه بیشتر و بهتر می شود در نقصان انبوهی آفت بسیار مؤثر است.

۳- آبیاری بارانی که از طرفی باعث افزایش رطوبت محیط می شود و از طرف دیگر عسلک ناشی از فعالیت آفت را پاک می کنند.

۴- محدود کردن مصرف بیش از حد کودهای از ته با این کار درخت قوی مانده و با هرس تابستانه حمعیت حشره کاهش می یابد.

شیمیایی:

تعدادی از سموم ثبت شده برای پسیل گلابی عبارتند از:

۱- پالیزین- صابون گیاهی- ۱/۵ تا ۲ درهزار

۲- روی اگرو- عصاره گیاه تلخه- ۱ تا ۱/۵ درهزار

۳- موسپیلان- ۰/۲ تا ۰/۵ درهزار

۴- کاسکید- ۰/۵ درهزار

۵- انویدور- ۰/۳ تا ۰/۵ درهزار

۶- کنفیدور- ۰/۴ تا ۰/۵ درهزار

۷- کنسالت- ۰/۵ تا ۰/۷ درهزار

۸- آکتارا ۰/۳ لیتر در هزار لیتر آب

۹- کالیپسو ۰/۳ لیتر در هزار لیتر آب

حد آستانه اقتصادی برای پسیل گلابی بین ۵ تا ۱۰ عدد ثبت شده است و در صورتی که به طور میانگین در هر برگچه این تعداد پسیل مشاهده گردید می‌توانیم سمپاشی کنیم.