علف هرز گزنه

گزنه

علف هرز گزنه در ایران پراکندگی زیادی دارد. در بیشتر نقاط از این گیاه به عنوان گیاه دارویی استفاده می شود. در این مطلب قصد بررسی گزنه از جنبه علف هرز مزاحم پرداخته ایم.

نام علمی این گیاه Urtica dioica می باشد.

گیاهشناسی

گزنه گیاهی علفی و چند ساله است. اغلب دو پایه و دارای کرک های گزنده، ساقه های متعدد راست، اغلب منشعب، چهارگوش با کرک های گزنده انبوه یا تنک است.
برگ ها، سر نیزه ای و تخم مرغی پهن تا تقریبا دایره ای به رنگ سبز روشن که در دو طرف از کرک های گزنده پوشیده شده است. گل آن نیز سبز مجتمع در توده های کوچک کروی که در طول محور های خوشه ای شکل دیده می شود.

گزنه گیاهی است که ساقه آن چهار گوش بوده و بطور قائم تا ارتفاع یک متر بالا می رود. این گیاه در خرابه ها، باغ ها و نقاط مرطوب که چهارپایان از آن عبور می کنند بحالت خودرو می روید. ریشه این گیاه خزنده است. در ناحیه ای که می روید کم کم تمام منطقه را فرا می گیرد.

از سرشاخه های این گیاه ماده قرمز رنگی بنام اورتی سین استخراج می شود.

ریخت شناسی

ساقه: ساقه این گیاه را پرزها و تارهای مخروطی شکل پوشانده است. در صورت لمس کردن ساقه بدست می چسبد و پوست را می گزد که تولید خارش و سوزش می کند و شاید بهمین دلیل آنرا گزنه نامیده اند.

برگ: برگ ها بیضی شکل، نوک تیز و دندانه دار است.

گل: گل های این گیاه به رنگ سبز روشن بر رو دو پایه جداگانه قرار دارند. از مشخصات پایه ماده این گیاه، این است که خوشه گل آذین آن پس از آمیزش و تشکیل میوه از حالت ایستاده به وضعیت خمیده در می آید.

ریشه: ریشه گیاه گزنه خزنده است. از آن پاجوش هایی در جهت های مختلف خارج می گردد. به مرور در ناحیه ای که سبز می شود، تمام منطقه را در بر می گیرد.

بذر: بذرهای این گیاه نرم، ریز و تیره رنگ مانند تخم کتان است.

تکثیر و گسترس گزنه

تکثیر این گیاه از طریق بذر است. فاصله جوانه زنی بذر تا تولید میوه حدودا ۱۰۰ روز طول می کشد. بذرها نوری هستند به این معنی که برای جوانه زنی به نور جزئی نیاز دارند. ولی نور شدید از جوانه زنی جلوگیری کرده و باعث مرگ بذرها می شود. بذرهای این گیاه خارهایی دارند که به لباس و یا پشم حیوانات متصل شده و به تکثیر آن کمک می کند. این گیاه از طریق ریزوم های زیر زمینی نیز گسترش می یابد.

مبارزه با علف هرز گزنه

کنترل گزنه می تواند بی فایده باشد، زیرا گیاه نه تنها یک پرورش دهنده پربار است بلکه از ریزوم های زیرزمینی سرچشمه می گیرد. به راحتی از طریق بذرهای پراکنده شده توسط باد تکثیر می شود.
به طور کلی کنترل گزنه سخت است، زیرا این ساقه های ریشه افقی زیر زمینی می توانند در یک فصل ۱.۵ متر یا بیشتر گسترش یابند.
گزنه را می توان با حفظ مراقبت از پوست با استفاده از دستکش و لباس مناسب وجین کرد.
حتما ریزوم های زیرزمینی را کاملا بردارید در غیر این صورت علف های هرز دوباره باز می گردند.
چمن زنی می تواند رشد علف هرز گزنه را نیز کند کند.
می توان در صورت لزوم از علف کش های شیمیایی ایزوکسابن، اوکسادیازون و اکسی فلورفن استفاده کرد.

برای مشاهده مطالب مربوط به علف های هرز کلیک کنید.