شانکر باکتریایی درختان میوه هسته دار

به بیماری شانکر باکتریایی یا به عبارتی Bacterial canker ،بلاست جوانه، بلاست شکوفه، خشکیدگی باکتریایی سرشاخه و سوختگی سیخک هم گفته می شود.

میزبان های مهم این بیماری شامل بادام ، زردآلو ، گیلاس ، آلبالو ، آلو ، گوجه ، هلو ، سیب و گلابی می باشند.

علائم بیماری شانکر باکتریایی درختان میوه هسته دار:

مهمترین علامت بیماری گیاهی شانکر باکتریایی به صورت شانکر و تولید انگم یا صمغ روی شاخه، تنه و گاهی میوه های آلوده است.

نواحی آلوده کمی فرو رفته و تیره تر از بخش های سالم هستند. شانکرها بیشتر در پاییز و زمستان ایجاد شده و در اوایل بهار کاملاً مشهودند. تولید صمغ در اطراف نواحی آلوده بعد از خواب زمستانی شروع می شود. دربهار هنگام بازشدن جوانه های درخت صمغ از بافت های اطراف شانکر ترشح شده و به سمت پایین روی پوست شاخه های درخت جاری می شود. شانکرهایی که صمغ از آن ها تشکیل نمی شود نرم، فرو رفته و مرطوب تر بوده و ممکن است بوی ترشی هم بدهند. اگر شانکر اطراف شاخه جانبی یا تنه را بگیرد، برگ های قسمتی از شاخه که بالای محل شانکر قرار دارند به سمت بالا جمع شده و سپس می ریزند. شاخه های آلوده برگ هایشان ریخته، کم رنگ یا زرد شده و درمدت چند هفته خشک می شوند. در صورت برداشتن پوست محل شانکر، رگه های قهوه ای در بافت زیر پوست شانکر که نشانه پیشروی باکتری است دیده می شود.

آلودگی و ظهورعلائم بیماری گیاهی شانکر باکتریایی روی جوانه های درختان گیلاس و زردآلو شدید است. ابتدا فلس جوانه های آلوده و سپس تمام قسمت های جوانه ها قهوه ای و خشک شده و سطح آنها از انگم پوشیده می شود. آلودگی و انهدام جوانه ها در مرحله گلدهی درخت کاملاً محسوس است، به گونه ای که گل های درختان بیمار در مقایسه با گل های درختان سالم بسیار کمتر است. در شرایط مناسب گل های درخت به شدت آلوده می شوند. گل های آلوده، حالت آبدار پیدا کرده، رنگشان قهوه ای، پژمرده و خشک شده و روی شاخه ها آویزان باقی می مانند.

ترشح صمغ از درخت آلوده

عامل بیماری ، نحوه انتشار و چرخه زیستی شانکر باکتریایی درختان میوه هسته دار:

باکتری عامل بیماری شانکر باکتریایی  Pseudomonas syringae pv.syringaeاست.این باکتری سرما دوست است و در دمای پایین به فعالیت خود ادامه می دهد.

این باکتری داخل شانکرهای فعال، جوانه ها و شاخه های آلوده یا سالم درختان زمستان گذرانی می کند.

ایجاد حالت فرو رفتگی یکی از علائم این بیماری

شاخه ها بیشتر در پاییز و زمستان آلوده می شوند. باکتری ها از راه بن جوانه های آلوده، محل قطع شاخه های هرس شده، محل جداشدن دمبرگ یا محل های صدمه دیده وارد شاخه ها می شوند.

شانکرها در پاییز هنگام خواب درخت به سرعت در شاخه ها و جوانه ها ایجاد می شوند. توسعه شانکر در هوای سرد متوقف نشده و از زمان پایان سرما و شروع رشد سریع درخت، تسریع می شود. شانکرهای واقع در جهت جنوبی درخت به علت گرما و آفتاب، بیشتر و بزرگ تر هستند. شانکرها معمولاً با حدود مشخص، قهوه ای رنگ و گاهی آغشته به انگم هستند. توسعه شانکرها هنگام گرم شدن هوا و شروع فعالیت شدید درخت به علت تشکیل پینه محدود یا متوقف شده و شانکرها غیر فعال می شوند. شانکرهایی که بافت پینه اطراف آن ها کامل نمی شود فعال باقی مانده و در سال بعد توسعه پیدا می کنند.

در صورتی که این باکتری کنترل نشود می تواند باعث تسریع و حسایت درخت به سرمازدگی شود.

پیدایش آلودگی روی جوانه ها، گل ها و برگ های جوان با سرمازدگی تسریع می شود. آلودگی گل ها معمولاً از راه منافذ طبیعی یا زخم های حاصل از حشرات و … روی می دهد. در شرایطی که هوا بسیار مرطوب باشد باکتری می تواند به سرعت در قسمت های مختلف گل نفوذ کرده، به شاخه ها و جوانه های میوه دهنده رسیده و باعث ایجاد شانکر گردد.

در شرایط مرطوب باکتری های داخل گیاهان بیمار به صورت لعاب مانند به خارج تراوش کرده و با حشرات، زنبور عسل یا قطرات باران پخش می شوند.

راه های پیشگیری و کنترل بیماری شانکر باکتریایی درختان میوه هسته دار:

• حتی الامکان هرس درختان و قطع شاخه های خشکیده در دوره ی سرما انجام نشود.
• در صورت قطور بودن محل هرس، برای جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا ، محل هرس با بردوفیکس رقیق نشده رنگ شود.
• سم پاشی های چهارگانه دوره ای با بردوفیکس به شرح زیر:

–  سم پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار پس از ریزش ٧۰ درصد برگ ها در پاییز

–  سم پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار قبل از تورم جوانه ها

–  سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از ریزش گلبرگ ها

–  سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از تشکیل میوه

رنگ آمیزی درخت با بردو رقیق نشده برای درمان و پیشگیری شانکر باکتریایی

درصورت وجود آلودگی اقدامات زیرعلاوه بر محلول پاشی های دوره ای ضروری است:

تکرارسم پاشیها بعد از تشکیل میوه، در سه نوبت به فواصل ١۵ روزه

تراشیدن دقیق شانکرهای موجود روی شاخه ها و تنه های درختان آلوده و پانسمان بافت سالم گیاه با بردوفیکس رقیق نشده.

هرس شاخه های آلوده، ١۰ تا ١۵ سانتی متر پایین تر از بافت آلوده و سوزاندن آنها و در صورت قطور بودن محل هرس ضدعفونی آن با بردوفیکس رقیق نشده.