زنبور سیاه مغزخوار پسته

زنبور مغزخوار پسته

زنبور سیاه مغزخوار پسته با نام علمی Eurytoma plotnikovi از خانواده Eurytomidae یکی از آفات بسیار مهم و مضر درختان پسته در مناطق مختلف دنیا می باشد.
این حشره در مناطق پسته کاری ایران هم خسارت وارد می کند.
اعمال مدیریت صحیح در باغ ها و مراحل فرآوری پسته تاثیر قطعی در کنترل این آفت دارد.
زنبور طلایی مغزخوار پسته نیز مانند این حشره می تواند به باغات پسته خسارت وارد کند که در مطلب دیگری توضیح داده شد.

شکل شناسی

حشره کامل به طول ۴ تا ۵ میلیمتر، سیاه متمایل به قهوه ای و گاهی قهوه ای روشن است.
پاها و بندهای اول و دوم شاخک زرد تیره به نظر می رسد. حشرات نر از نظر اندازه کمی کوچکترند. لارو سفید و قوسی شکل و در حداکثر رشد ۹ تا ۸ میلیمتر است.

زیست شناسی

زنبور مغز خوار سیاه پسته زمستان را به صورت لارو کامل در داخل میوه به سر می برد. میوه های دارای آفت معمولا روی درخت باقی می مانند. در موقع برداشت محصول مثل میوه های سالم به زمین نمی ریزند. این لاروها در اوایل بهار تبدیل به شفیره می شوند و حشرات کامل مصادف با تشکیل میوه ها به پرواز در می آیند.
طبق مشاهدات تقی زاده و صفوی اولین حشرات کامل در شرایط قزوین در اوایل اردیبهشت ماه دیده شده است. حداکثر تراکم آنها در اوایل خرداد ماه بوده است.
حشرات ماده بلافاصله پس از خروج روی میوه ها پرواز می کنند و در داخل نسج میوه (زیر پوست تخم می گذارند. هر حشره حدود ۵۰ تا ۱۰ تخم می گذارد. ماده ها در هر میوه فقط یک تخم قرار می دهند و حشرات ماده دیگر در میوه های آفت زده تخم نمی گذارند. زنبور مغز خوار سیاه پسته در سال فقط یک نسل دارد و لاروهای آن تا تکمیل دوران تغذیه و مرحله شفیرگی داخل یک میوه باقی می مانند.

خسارت زنبور سیاه مغزخوار پسته

لارو ابتدا پوسته بذر را سوراخ کرده و از لپه ها تغذیه می کند. سپس از پوسته بذر و قسمت های مختلف آن تغذیه می کند.
با کامل شدن رشد مغز و رسیدن میوه های پسته، رشد لارو ها نیز کامل می شود.

در اواخر زمستان دوباره شروع به فعالیت کرده و باقی مغز و پوسته مغز را کاملاً می خورد و در نهایت بجز فضولات چیزی از مغز پسته باقی نمی گذارند.

میوه های مورد حمله چروک خورده و به تدریج خشک می شوند و به علت استحکام دم میوه از درخت جدا نشده و موقع برداشت و تکان دادن درخت روی درخت باقی می مانند.

مبارزه با زنبور سیاه مغزخوار پسته

۱- در زمان برداشت محصول، میوه های پسته بطور کامل از درختان برداشت شوند.
۲- پسته های روی زمین جمع آوری شود و از باغ خارج گردد.
۳- معمولا زمستان های خیلی سرد که برودت هوا به منفی ۲۰ درجه سانتیگراد و پایین تر می رسد، مرگ و میر لاروها خیلی زیادتر می شود. میزان تلفات تا ۷۰ درصد نیز می رسد. به نظر می رسد فاکتورهای فیزیکی محیط، پس از قطع دیاپوز و شروع فعالیت مجدد لاروها، نقش عمده ای در تلفات آن ها دارد.
۴- مبارزه شیمیایی بر علیه آفات دیگر پسته را طوری تنظیم نمود که روی حشرات کامل این زنبور ها نیز موثر باشد. برای مثال تجربه نشان می دهد که حشره کش کنفیدور برای پسیل معمولی پسته استفاده می شود، روی حشرات کامل این آفات موثر است.