Generic filters
Exact matches only
Search in title
Search in content
Search in excerpt

بیماری گموز پسته

زمان مطالعه: ۵ دقیقه
۵/۵ - (۲ امتیاز)

بیماری گموز پسته

پوسیدگی ریشه و طوقه یا بیماری گموز پسته به نام های شیره سیاه و انگومک نیز نامیده می شود. یکی از مهمترین بیماری های این درخت در مناطق پسته کاری رفسنجان، قزوین و دامغان است.
احتمالا از سال های خیلی گذشته در ایران وجود داشته، ولی اولین بار توسط ونینگ (Vening) مشاور باغبانی آمریکایی در ایران گزارش شده است.

نام علمی عامل این بیماری Phytophthora megasperma می باشد.

گموز پسته

مناطق انتشار و اهمیت اقتصادی

این بیماری در درجه اول در باغ های پسته رفسنجان شیوع داشته و خسارت آن نیز زیاد است. در مناطق پسته کاری قزوین و دامغان هم وجود دارد. در اردکان نیز بیماری ندرتا دیده شده و در مناطق پسته کاری شده اصفهان نیز بیماری کم و بیش وجود دارد. برطبق گزارش ارائه شده در یازدهمین کنگره گیاهپزشکی، میزان آلودگی در بعضی مناطق مثل راور کرمان بیش از ۵۰% تخمین زده شده است. این بیماری احتمالا در مناطق دیگر پسته کاری ایران نیز وجود دارد.

توصیف علائم بیماری گموز پسته

علائم بیماری بر روی قسمت های هوایی متاسفانه موقعی ظاهر می شود که طوقه و تنه درخت پوسیده شده. در واقع درخت تا سر حد مرگ پیش رفته است. این علائم، در فصول رویشی و بخصوص در فاصله خرداد تا آبان ماه به صورت خشک شدن نیمی از درخت و یا تمامی آن است. در اکثر موارد همراه با زرد شدن برگها و خزان و در موارد معدودی به صورت سبز خشک شدن است بروز می کند. در مواردی که درختان مسن مبتلا می شوند، دوره ابتلای بیماری در درخت تدریجی و طولانی است. علائم به صورت ریزبرگی، کم رنگ شدن برگها، کم بودن برگ و خوشه های میوه دهنده درخت است. تغییر رنگ دانه ها به قرمز زودتر از زمان معمول دیده می شود که این عوارض در فصل بهار گویای خشکیدگی درخت در تابستان همان سال خواهد بود.

اولین آثار آلودگی در قسمت های زیر خاک و طوقه درخت است. به صورت لکه های نرم مشخص در سطح پوست طوقه و قسمتی از تنه که زیر خاک رفته است ظاهر می شود. این لکه ها اکثرا تیره و گاهی قهوه ای و یا سیاه هستند که در این نقاط ترشح صمغ نیز دیده می شود. اگر با چاقو محل آلودگی را بخراشیم، بافت تغییر رنگ یافته ای را می بینیم. در قسمت های بیمار طوقه، پوست به راحتی از چوب جدا شده و حدفاصل پوست و چوب لایه شیری رنگی دیده می شود.

علائم بیماری ممکن است بصورت تراوش قطرات ریز و درشت صمغ در سطح و یا شکاف های پوست درخت در محل طوقه دیده شود. این قطرات شفاف صمغ در مجاورت هوا به تدریج قهوه ای رنگ می شوند.

گموز پسته

گموز پسته

مورفولوژی عامل بیماری

میسلیوم قارچ عامل بیماری گموز پسته بدون دیواره عرضی است. دارای یکسری تورم هایی روی ریسه (Hyphal swelling) می باشد. این آماس ریسه بصورت زنجیره ای متشکل از برجستگی های کروی یا بیضوی است.
تولید مثل غیر جنسی با تولید اسپورانژیوم و در نهایت تولید زئوسپور صورت می گیرد. اسپورانژیوفور تقریبا در تمام طول خود قطر یکنواخت دارد ولی گاهی در نزدیکی بن اسپورانژیوم قطورتر می شود. که در اینجا تکثیر به دو حالت دیده می شود:
حالت اول، تکثیر داخلی (Internal Proliferation) می باشد که اسپرانژیوفور از داخل اسپورانژیوم قبلی منشا می گیرد و در حالت دوم تکثیر خارجی (External proliferation) که اسپرانژیوفور از خارج اسپرانژیوم قبلی منشاء می گیرد. در این قارچ تکثیر اغلب به حالت اول دیده می شود. اسپورانژیوم فقط در گونه Ph. citrophthora دارای پاپیل می باشد و بیشتر در اشکال بیضوی می باشد.

در تولید مثل غیر جنسی تولید زئوسپورهای تک سلولی با جدار نازک و دو تاژک جانبی پروش و شلاقی می کند. گاهی اسپرانژیوم بدون تولید زئوسپور تندش حاصل نموده و میسلیوم بوجود می آورد.

روش های انتشار و زمستان گذرانی

انتشار و انتقال بیماری توسط زئوسپورهای قارچ که در آب موجود در خاک شنا نموده و خود را به ریشه و طوقه میزبان می رسانند. یا توسط وسایل کشاورزی و خاک آلوده صورت می گیرد. قارچ به صورت میسلیوم در بافت های آلوده و یا اسپور در بقایای آلوده گیاهی می تواند زمستان گذرانی نماید. همچنین به صورت ساپروفیت می تواند از سالی به سال دیگر باقی بماند.

چرخه زندگی

قارچ عامل گموز پسته یک انگل اختیاری و خاکزی است. در خاک های سنگین که قدرت نگهداری آب آنها زیاد است، رشد فوق العاده دارد.
در اوایل بهار ااسپورها جوانه زده و هیف اولیه را تولید می کنند. رشته های میسلیوم بین سلول های میزبان رشد نموده و آنها را از بین می برند. در ضمن رشد و نمو، تولید اسپورانژیوم و زئوسپور می نماید.

وقتی که خاک برای مدت ۵ تا ۷ روز رطوبت کافی در خود نگه دارد زئوسپورهای قارچ تشکیل و توسط تاژک ها حرکت کرده و فعالیت قارچ گسترش می یابد. تندش اسپور و رشد قارچ در خاک تحت درجه حرارت ۲۴ – ۲۲ درجه سانتیگراد به بهترین وجه انجام می شود. کاهش سریع درجه حرارت خاک تا حد ۱۸- ۱۵ درجه سانتیگراد که اغلب در موقع آبیاری صورت می گیرد موجب خارج شدن زئوسپورها از داخل اسپورانژیوم می گردد. این اسپورها پس از خروج از داخل اسپورانژیوم به وسیله تاژک ها در آب شنا کرده و خود را به تنه و طوقه درخت می رسانند. پس از تماس تاژکهای خود را از دست داده، جوانه می زنند و نفوذ قارچ انجام می شود.

علاوه بر رطوبت عامل درجه حرارت خاک نیز در فعالیت قارچ موثر است. بدین ترتیب که رشد قارچ در حرارت کمتر از هشت درجه سانتی گراد بسیار کم می باشد. اگر تمام شرایط مناسب باشد در حرارت ۲۳ درجه قارچ بهترین و سریعترین رشد را دارد. حرارت ۴۰ درجه در عرض چند ساعت و حرارت ۴۶ درجه در عرض یک دقیقه قارچ را از بین می برد. به همین علت است که اگر در تابستان خاک اطراف طوقه را کنار بزنیم به طوریکه قسمتهای آلوده در مجاورت حرارت زیاد قرار گیرند رشد قارچ کم و ممکن است نابود گردد. اسیدیته هم در فعالیت قارچ موثر است.

مبارزه و کنترل گموز پسته

راه های پیشگیری

۱- انتخاب واریته مقاوم و یا پیوند درختان حساس پسته بر روی پایه های مقاوم (P. atlantica – Pistacia mutica)
۲- جلوگیری از زیر خاک رفتن طوقه در موقع کاشت و جابجایی نهال های پسته. اگر طوقه زیر خاک باشد باید خاک اطراف طوقه را کنار زد.
۳- استفاده از روش های صحیح آبیاری به منظور جلوگیری از قرار نگرفتن طوقه در معرض آب آبیاری.
۴- جلوگیری از زخم شدن طوقه و ریشه.

راه های معالجه

۱- اگر پوسیدگی بیش از یک سوم دور طوقه را نگرفته باشد، می توان قسمت های آلوده را تراشیده و روی زخم را با خمیر بردو پانسمان نمود.
۲- استفاده از قارچ کش هایی نظیر ریدومیل (متالاکسیل) و الیت (فوزتیل آلومینیوم). البته طی تحقیقاتی بیان شده که قارچ کش فوزتیل آلومینیوم با ۷۳/۳ % کاهش در میزان بیماری اثر بهتری در کنترل گموز پسته دارد. بعد از آن میتوان از قارچ کش های متالاکسیل۔مانکوزب نام برد که به ترتیب در کنترل بیماری اثر بهتری نشان داده اند.
۳- کنترل بیولوژیکی با استفاده از قارچ های آنتاگونیست .Gliocladium spp و .Trichoderma spp

برای مشاهده ی مطلب پسیل پسته کلیک کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

ضبط پیام صوتی

زمان هر پیام صوتی 5 دقیقه است